Deklaracje i reakcje środowisk akademickich
Według danych GUS w roku akademickim 2020/2021 na uczelniach polskich studiowało aż 39 tysięcy Ukrainek i Ukraińców. Stanowili oni blisko połowę całej społeczności obcokrajowców na uniwersytetach w Polsce. Polskie środowisko akademickie ogłosiło oburzenie zaistniałą na Ukrainie sytuacją w pierwszych jej dniach, potępiając putinowską agresję, jak również solidaryzując się z ukraińskimi członkami uniwersyteckiej wspólnoty. Sygnatariuszami wydanego 24 lutego oświadczenia są szefowie Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich (KRASP), Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Polskiej Akademii Nauk, Konferencji Rektorów Publicznych Uczelni Zawodowych, Konferencji Rektorów Zawodowych Szkół Polskich, Rady Młodych Naukowców i Parlamentu Studentów RP.
W oświadczeniu czytamy m.in: „Wyrażamy pełną solidarność z całym narodem ukraińskim i poparcie dla Ukrainy jako suwerennego państwa, oraz deklarujemy wszelką możliwą pomoc w tych ciężkich chwilach. Jednocześnie apelujemy do władz Ministerstwa Edukacji i Nauki o uruchomienie we współpracy z Narodową Agencją Wymiany Akademickiej specjalnych środków, w tym prawnych, na wsparcie dla ukraińskich naukowców, doktorantów i studentów, którzy wyrażą chęć kontynuowania swojej działalności w polskich uczelniach.”
Sprzeciw agresji rosyjskiej wyrażały także poszczególne władze polskich uniwersytetów, a słowa solidarności płynęły z całego kraju. Senat Uniwersytetu Warszawskiego wyraził solidarność z broniącą się Ukrainą, jej narodem i ukraińskimi członkami środowiska uczelni, jak również nadzieję na pokój. Społeczność akademicka UW opublikowała także komunikat: „JESTEŚMY Z WAMI”. Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, prof. Jacek Popiel, w swoim obwieszczeniu przypominał dewizę UJ: Plus Ratio Quam Vis (łac. „Więcej znaczy rozum niż siła”), wystosował także listy do konsula generalnego Ukrainy w Krakowie ze słowami poparcia dla ukraińskiego narodu. Wśród krakowskich uczelni ze sprzeciwem wobec rosyjskiej agresji wystąpiła także Politechnika Krakowska i Uniwersytet Ekonomiczny. Jego rektor, dr hab. Stanisław Mazur zapewnił, że: „Nie ma i nigdy nie będzie w nas zgody na przemoc i wojnę”.
O wsparciu zapewnił również prof. Przemysław Wiszewski, rektor Uniwersytetu Wrocławskiego, zarówno na uczelni polskiej, jak i w listach wysłanych do rektora Uniwersytetu im. Iwana Franki we Lwowie. Podkreślił wartość wolności, otwartości i dyskusji, promowaną na UWr. „Jesteście Państwo wśród przyjaciół, którzy pragną podnieść Was na duchu i zapewnić, że nie jesteście sami” ‒ tak natomiast solidarność z ukraińską częścią uczelni wyraziła prof. dr hab. Bogumiła Kaniewska, rektor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Wsparcie w czynach
Na deklaracjach i wyrazach sprzeciwu się jednak nie kończy. Poza wywieszeniem niebiesko-żółtych flag, szybko zainicjowany został szereg uniwersyteckich inicjatyw pomocy, zarówno w poszczególnych gronach uczelnianych, jak i poza nimi.
Uniwersytet Śląski uruchomił internetową stronę Solidarni z Ukrainą, na bieżąco aktualizowaną i działającą w języku polskim, ukraińskim oraz angielskim. Pierwszy z wyświetlających się na niej komunikatów rozpoczynają słowa „Drodzy! Członkinie i Członkowie wspólnoty Uniwersytetu Śląskiego! Dziś wszyscy jesteśmy Ukraińcami”. Za pośrednictwem strony studenci, doktoranci oraz pracownicy uczelni zwracać się mogą o pomoc, m.in. prawną oraz z zakresu kształcenia. UŚ powołał także pełnomocniczkę rektora ds. pomocy Ukrainie, do której zgłaszane być mogą potrzeby oraz chęci wsparcia. Taką samą funkcję utworzył również Uniwersytet Szczeciński.
Uniwersytet Wrocławski, poza powołaniem Uniwersyteckiego Komitetu „Solidarni z Ukrainą”, uruchomił też serwis Akademicki Most Wsparcia. Na stronie UWr w sekcji poświęconej Ukrainie znaleźć można listy otwarte, sprawdzone informacje, bazę wolontariuszy, a w kontekście Mostu: formularze, zarówno do zgłoszenia się do pomocy, jak i do wyrażenia swoich materialnych potrzeb.
Uniwersytety oferują również pomoc psychologiczną. UWr zapowiedział pierwszeństwo osób mierzących się z psychicznymi skutkami sytuacji na Ukrainie w uniwersyteckiej poradni psychologicznej. Gotowość wsparcia psychologicznego zadeklarowały także Uniwersytet w Białymstoku i UAM. Samorząd Studencki Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego we współpracy z Samorządem Głównym zorganizował tzw. Grupę Wsparcia dla studentów z Ukrainy. Akademickie Centrum Wsparcia Psychologicznego Uniwersytetu Gdańskiego udziela pomocy w wydłużonych godzinach, w języku polskim, angielskim oraz rosyjskim. Pracownicy Instytutu Psychologii Uniwersytetu Opolskiego organizują grupy wsparcia oraz indywidualne konsultacje psychologiczne dla studentów oraz osób spoza uczelni.
Kolejną dużą formą pomocy jest przyjmowanie uciekających do Polski studentów ukraińskich w akademikach i zwalnianie ich z opłat w semestrze letnim. UJ przekazał miejsca noclegowe w byłym akademiku „Kamionka". Nie próżnują też Uniwersytet Łódzki i Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II.
– Mamy gotowe miejsca w akademikach w Lublinie, w Stalowej Woli i w punkcie edukacyjnym w Tomaszowie Lubelskim. Możemy zakwaterować 200 osób. Ale sytuacja jest dynamiczna i cały czas pracujemy nad przygotowaniem kolejnych miejsc ‒ powiedział Michał Wyrostkiewicz, rzecznik KUL. Studentów z Ukrainy przyjąć może również Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny w Radomiu, którego rektor, prof. Sławomir Bukowski, podkreślał ‒ „Drodzy Przyjaciele, nie jesteście w tym sami”. Studentów przyjął też już Uniwersytet Opolski, a Uniwersytet Gdański pomaga w zakwaterowaniu i znalezieniu pracy.
Pomoc, zbiórki i inicjatywy studenckie
Polscy studenci i doktoranci wzięli sprawy we własne ręce, tworząc setki grup facebookowych i akcji. Na uniwersytetach masowo organizowane są zbiórki żywności, środków higienicznych, leków i odzieży. Ruszyło z nimi m.in. Biuro ds. odpowiedzialności społecznej Uniwersytetu Wrocławskiego, warszawski Wydział Polonistyki i jego „Polon dla Ukrainy”, Uniwersytet Opolski czy Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu uruchomił konto, na które można wpłacać datki.
Oferowana jest również darmowa pomoc prawna dla studentów z Ukrainy. Deklaruje ją Wydział Stosowanych Nauk Społecznych i Resocjalizacji oraz Akademicka Poradnia Prawna we współpracy z Zarządem Samorządu Studentów Uniwersytetu Warszawskiego. Na Uniwersytecie Jagiellońskim jest to Studencka Poradnia Prawna. Duszpasterstwo Akademickie UŚ dostało także informacje od zaprzyjaźnionych prawników o bezpłatnej pomocy. Udziela jej też Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego wraz z OIRP w Szczecinie oraz Okręgowa Rada Adwokacka w Szczecinie.
Wydziały oferują również pomoc językową. Wolontariusze z UWr i UG prowadzą kursy polskiego. Katedra Ukrainistyki na Wydziale Lingwistyki Stosowanej UW jest gotowa pomóc np. w tłumaczeniach medycznych, prawnych i dotyczących innych ważnych płaszczyzn życia codziennego. Celem programów „Tandem” i „Spotkajmy się” jest ułatwienie nauki języka polskiego i poznanie polskich realiów osobom pochodzącym z Ukrainy. Centrum Europejskie UW oraz Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych UW we współpracy z Wydziałem ds. Cudzoziemców Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego poszukują wolontariuszy posługujących się językami ukraińskim i rosyjskim, którzy będą udzielać konsultacji obywatelom Ukrainy. Powstają też specjalne podręczniki do nauki języka dla dzieci i młodzieży: „Raz, dwa, trzy i po polsku mówisz Ty!”.
Organizowany jest także szereg wydarzeń, mających za zadanie wyrażenie solidarności z Ukraińcami i pomoc w zaklimatyzowaniu się w Polsce. Studenci gdańskiego Wydziału Filologicznego 3 marca performatywnie odczytali fragmenty dramatów, prozy i poezji ukraińskiej. Studenci Wiedzy o teatrze i Zarządzania instytucjami artystycznymi do akcji zaprosili także związanych z trójmiejskim teatrem artystów, m.in: Mariusza Babickiego, Dorotę Androsz, Ewę Jendrzejewską, Maję Miro, Adama Nalepę i Paulinę Erykę Masę.
Nowych akcji wciąż przybywa, a transporty darów zebranych na uniwersyteckich zbiórkach wyjeżdżają do potrzebujących kilka razy dziennie. Polscy wykładowcy, studenci i doktoranci dyskutują o kolejnych formach pomocy i wydarzeniach, których w ciągu tygodnia odbyły się już dziesiątki w całym kraju. W te kilka dni wykazali się nie tylko wspaniałomyślnością, ale i genialną organizacją, prawdziwie godną środowiska akademickiego.
Opr: JD
Źródła: strony uczelni, prawo.pl, 300gospodarka.pl, scienceinpoland, pap.pl
Artykuł sponsorowany.